De Tarot in de tijd deel 1: Tarocchi, het eerste echte Tarotdeck

Je zou zeggen; hoe ouder hoe betrouwbaarder. Hoe ouder, hoe meer 'echt' iets is. Maar hoe oud is de Tarot? Niet zo oud als dat we denken. Echt waar; je kunt de onzin van de zin scheiden als een website claimt dat de Tarot van de Egyptenaren of de zigeuners af komt, of via Atlantis is doorgegeven aan de aardse bewoners. Klinkkare onzin. Tarot zoals we dat nú kennen, is eigenlijk nog maar ongeveer 300 jaar oud.

Tijd om hier in Nederland echt even aandacht aan te besteden tussen alle blogs die nog steeds de New Age jaren 90 prediken!

Wat begonnen is als een spel, gebruiken we nu om te vertrouwen als we het even niet weten. Dat is een hele bijzondere overgang voor iets wat een simpel stapeltje karton is. Maar in de geschiedenis van de mensheid zien we dat divinatie als het ware 'ingebakken' in ons zit. Van muntje opgooien, naar schelpen, naar het 'Boek met Alle Antwoorden'; we hebben altijd vragen die we niet zo makkelijk zelf kunnen oplossen en waar we heel graag antwoord op willen.

In de komende weken neem ik je mee in de geschiedenis van de tarot, die van bijzondere omstandigheden aan elkaar is geregen.

En we starten bij het hele gewone kaartspel. Je weet wel, om te pokeren, klaverjassen of patience te spelen. Want dat is eigenlijk de roots.

In een notendop

Ik wil geen ellenlang verhaal houden, dus we vliegen even door de geschiedenis heen, tot we bij de echte oorsprong zijn van de moderne Tarot; de Tarocchi of Tarrock.

Kaartspelletjes zijn ontstaan in het oude China (voor de 1e eeuw), en via de handel zijn die kaartspellen die toen ook al uit groepen bestonden naar het Midden Oosten bewogen. Daar zijn vervolgens de Mamluk kaarten ontstaan met de voor ons bekende munten, bekers, staven of knuppels en zwaarden. In die tijd, en dan praten we over ongeveer 1100-1200, werden ook de hofkaarten toegevoegd. Er was nog geen sprake van de 'grote arcanum' kaarten.

In die tijd was er ook handel tussen Europa en het midden Oosten, omdat via Spanje moslim groepen binnen kwamen. En die namen hun gebruiken mee, waaronder ook hun kaartspel.

Dit bereikte vervolgens Italië, en daar werd door de adel het kaartspel gespeeld, en werden de 'troeven' toegevoegd. Deze kaarten hadden personen of 'waarden' (virtues) op de afbeelding, die de mensen toendertijd (we praten 1300-1400) ook in het dagelijks leven tegenkwamen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de goochelaar, de priester, of Gematigheid als waarde om naar te leven. Hierdoor zijn de grote arcanum kaarten geboren.

Het oudste deck

Gaan we kijken wat ons alleroudste bekende tarotdeck is, dan komen we uit bij het deck dat gemaakt is voor de Italiaanse rijke familie Visconti-Sforza gemaakt is. Deze familie was in die tijde vooraanstaand, en tsja, de mensen hadden geen televisie. Dus wat doe je dan onder het genot van een drankje; kaarten.

Speciaal voor deze familie is er een rijk verguld Tarocchi deck gemaakt, en dat is voor ons de eerste tastbare voorganger van het moderne tarotdeck. Dit deck is nu nog te zien in een museum in Amerika, en we weten uit bronnen dat Pamela Colman Smith dit deck ook heeft bestudeerd bij het maken van het deck dat ze samen ontwierp met Arthur Edward Waite. Zo zit er exact de afbeelding van zwaarden 3 in de Visconti Sforza, en als je hierboven kijkt dan herken je overduidelijk de grote arcanum kaarten.

Paus Johanna die haar kind baart

Het Tarocchi deck

We noemen de Tarocchi de voorganger van de tarot omdat dit het eerste spel is dat de troeven bij de 'gewone' kaarten heeft. Het spel bestaat uit kaarten met de munten, bekers, knuppels (staven) en zwaarden die in de juiste aantallen op de kaarten staan. Daarnaast zijn er 22 kaarten bij gevoegd als troeven. We herkennen bijvoorbeeld het rad van Fortuin, maar in plaats van de Magier is er de Goochelaar (Bateleur). Ook is er geen Hogepriesteres, maar een Papessa (vrouwelijke paus). We zien hier dat de geschiedenis toen er voor gezorgd heeft dat bepaalde verhalen hun plek kregen in dit spel. Een van de bekendste verhalen is dat de Papesse Johanna vrouw was die zich verkleedde als man, en in die hoedanigheid is verkozen tot paus, maar dat ze onderweg tijdens een optocht opeens wonderbaarlijk beviel van een kind. En daarmee het dus duidelijk was dat ze vrouw was.

En elke markt had wel een goochelaar, en die trucjes; dat was natuurlijk magie!

Daarnaast waren de troeven ook de symbolische 'tik op de vinger' en werden de toen belangrijke waarden in beeld gebracht. Het was in Italie gebruikelijk om elk jaar een optocht te hebben met de normen en waarden afgebeeld als personen, en deze waarden zijn overgenomen uit de christelijke traditie; de vier kardinale waarden (de belangrijkste) en de 7 hemelse waarden.

De vier kardinale waarden;

• Rechtvaardigheid
• Moed
• Verstandigheid
• Matigheid

Hierin zien we letterlijk de kaarten Rechtvaardigheid, Kracht, en Gematigheid terug. Verstandigheid zit verstopt in de Kluizenaar. Deze vier waarden geven ons leven richting.

Daarnaast zijn er nog 7 'hemelse' waarden;

• kuisheid
• Matigheid
• Vrijgevigheid
• Doorzettingsvermogen
• Compassie
• Geduld
• Nederigheid

Deze zeven zitten ook verstopt in de beeldspraak van de tarot, maar hier is geen eenduidigheid over en wordt er druk over gediscussieerd. 

De 'pips'

In het 'kleine arcanum' hebben wel alleen de numerologische waarde om te duiden in de kaarten. In de wereld van de kaarten wordt deze club van zwaarden, knuppels (staven), munten en bekers de 'pips' genoemd om het verschil aan te duiden tussen een tarocchi/tarock/marseille tarot en de moderne tarot aan te geven.

Geen personen, hoe doe je dat dat?

Het duiden van deze kaarten doe je vooral met behulp van de numerologische betekenis die aan een getal is gegeven, en er zijn ook stromingen die de verdeling van de voorwerpen op de kaart meenemen in het verhaal dat er per kaart verteld wordt.

De staven waren toen nog de knuppels, en in de evolutie richting de Engelse school werden de staven een vast symbool in het tarotdeck.

De hofhouding

Net als in de tarot zijn er de hofkaarten. Maar anders dan in de huidige tijd was het toen voor de bevolking doodnormaal dat er in een gebied een zekere koning was (die je financieel afkneep door belasting over je grond te hebben) en reden er ridders vrolijk door het bos, en waren er knappe koninginnen. Denk ik.

Vanuit de Mamluk werd de hofhouding overgenomen en aangepast naar Italiaanse begrippen, en werd de hofhouding in een Tarocchi deck samengesteld uit de schildknaap, de ridder, de koningin en de koning. In de Visconti Sforza zitten ook extra kaarten; de jongedame en de dame op het paard.